Έτσι σε είδα για πρώτη φορά στο γήπεδο Καραϊσκάκη από μακριά. Μα ήσουν τόσο κοντά μου. Παιδάκι του δημοτικού σχολείου σε παρακολουθούσα με μάτια ορθάνοιχτα, ακίνητη στη θέση μου επί τρεις ώρες. 

Την επόμενη μέρα, έμαθα απ' έξω όλα τα «Τραγούδια του Αγώνα» και τα τραγουδούσα χοροπηδώντας ευτυχισμένη. Ήταν το 1974. 

Η μάνα κι ο πατέρας μιλούσαν κάθε μέρα για εσένα. «Ο Μίκης είπε..., ο Μίκης έκανε..., ο Μίκης εκείνο..., ο Μίκης το άλλο...». Πάντα ο Μίκης μέσα στο σπίτι.

Οι γονείς σχολίαζαν τα πρωτοσέλιδα και σε υπερασπίζονταν. Ο πατέρας, κομμουνιστής με μεγάλο θεωρητικό υπόβαθρο, έκανε μακροσκελείς μαρξιστικές αναλύσεις για κάθε σου πολιτική ενέργεια και στο τέλος συμφωνούσε μαζί σου. Εννοείται ότι δεν καταλάβαινα λέξη. Μου έμενε όμως το «δίκιο έχει ο Μίκης».  

Αργότερα, το 1989, μετά από πολλή σκέψη και πολλή ανάλυση, συμφώνησε και με εκείνη την πολιτική σου απόφαση. Μετά από πολύωρη συνεδρίαση του μικρού μας οικογενειακού συμβουλίου (πάντα κάναμε οικογενειακά συμβούλια, άρεσε στον πατέρα μου) αποφασίσαμε πως έπρεπε να σε στηρίξουμε.

Ποιος όμως θα ψήφιζε Ν.Δ; Ο πατέρας το απέκλεισε, η μητέρα επίσης. «Εγώ», είπα. Γούρλωσαν τα μάτια οι γονείς, ο αδελφός και η κοπέλα του. Ψήφισα Ν.Δ. Ανήκω κι εγώ λοιπόν στο ποσοστό των αριστερών που τότε σε στήριξαν. Δεν μετανιώνω. 

Στην εφηβεία μου σε αναζητούσα, αλλά και σε αμφισβητούσα– πάντα, στην αρχή, αμφισβητώ εκείνους που πρόκειται να αγαπήσω παράφορα, είναι στον χαρακτήρα μου. Περιπλανήθηκα σε μουσικές και ρεύματα καλλιτεχνικά. Ροκ, πανκ, συμφωνικά, τζαζ, μπλουζ, ελληνικό ροκ κ.ά. Μου άρεσαν, αλλά κανένα δεν ερωτεύτηκα, με κανένα δεν ταυτίστηκα, με κανένα δεν ρίγησα.  

Ώσπου στα 16 μου η μητέρα μου μού έκανε δώρο τον δίσκο σου «Ο Ήλιος και ο Χρόνος». Αυτό ήταν! Αντάριασα, η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει, η ανάσα μου κοβόταν. Στο «Γιώργο κρατιέμαι από ένα λουλούδι» διαλύθηκα. Ήταν η στιγμή που άρχισα να είμαι μια άλλη. Να είμαι, δηλαδή, εγώ. Ήταν η αρχή του είναι που είμαι σήμερα.

Μεγάλη πορεία και δύσκολη, πολύ δύσκολη, ανηφορική και τεθλασμένη. Ήταν πολλές οι Σειρήνες που κατοικούσαν στο κακοτράχαλο βουνό που ανέβαινα, το «κακοτράχαλο βουνό της ύπαρξής μου», που γράφει ο Καζαντζάκης.

Εσύ ο σταθερός βράχος που κρατιόμουν, για να μη λοξοδρομήσω και πέσω, και με καταπιεί η άβυσσος. Πολλές φορές κινδύνεψα. 

Καλοκαίρι του 1994. Μέσα στο πλοίο για Ρόδο. Όλη τη νύχτα διαβάζω τον τρίτο τόμο των «Δρόμων του Αρχάγγελου» και κλαίω με λυγμούς. Καθώς το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι δίνω όρκο: «Εγώ μια μέρα θα μιλάω για σένα. Μια μέρα θα σταθώ στο πλάι σου και θα μιλάω για σένα». Δεν ήξερα πώς, με ποιον τρόπο θα το κατόρθωνα. Περήφανη καθώς είμαι, δεν ήθελα να ζητήσω χάρη από κανέναν κοινό γνωστό, για να μας φέρει σε επαφή. Ούτε από τον Χαρίλαο που το σπίτι μας ήταν απέναντι από το δικό του. 

Σκέφτηκα: «Μόνη μου θα φτάσω σ' εσένα, όταν θα το αξίζω» κι άρχισα να διαβάζω κι άλλα εκτός από λογοτεχνία και ποίηση. Αρχαίο δράμα, επειδή είχες γράψει μουσική. Νίτσε, επειδή έγραφες για εκείνον στους Δρόμους, Ιστορία και άλλα πολλά. Α, ξέχασα να σου πω. Πέρυσι, ολοκλήρωσα τη μελέτη στα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη. 

Διάβασα όλα σου τα βιβλία. Διάβαζα μερικά κεφάλαια και μετά άκουγα ένα μουσικό σου έργο. Έτσι έμαθα να ακούω τα έργα σου.

Το «Χρέος» αναδιαμόρφωσε την πολιτική μου σκέψη. Στο ίδιο βιβλίο όμως ανακάλυψα και τα παιδιά σου, την Μαργαρίτα και τον Γιώργο, στην περίοδο της Ζάτουνα. Τα επόμενα βιβλία σου με δίδαξαν τον «ηλιόλουστο κομμουνισμό», όπως γράφεις. 

Στήριξα κάθε πολιτική σου απόφαση. Δεν μετανιώνω ούτε στιγμή. Ήξερα πως ό,τι έκανες ήταν για το καλό της Ελλάδας και του ελληνικού λαού. 

Το 1998 σου έστειλα το πρώτο γράμμα. Το 2006 σού έστειλα το δεύτερο γράμμα, το ώριμο. Γνωριστήκαμε λίγες μέρες μετά μέσα στο Μέγαρο Μουσικής. Η Ρένα με παρότρυνε ευγενικά να έρθω να σου μιλήσω. Την ευχαριστώ. 

Μου είπες κάτι εκείνο το βράδυ που άλλαξε τη ζωή μου. Μια πρόταση ήταν μόνο. Αρκετή όμως να με οδηγήσει δύο χρόνια αργότερα στη μεγάλη απόφαση. Ένα μεσημέρι είπα: «Ή θα γίνω συγγραφέας ή θα αυτοκτονήσω». Και έγινα. Σ' εσένα το χρωστάω αυτό.  

Το 2011 παρουσίασα την πρώτη μου δουλειά στο θέατρο με μουσική επένδυση από έργα σου, με την ευγενική σου προσφορά, μετά από αίτημά μου, όταν σου έστειλα το κείμενό μου. Έτσι εισήλθα στον κόσμο της Τέχνης. Σ' εσένα το χρωστάω κι αυτό. 

Τον Σεπτέμβριο του 2011, με επέλεξες να μιλήσω για το βιβλίο σου Σπίθα για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δυνατή στον Ιανό με την ιδιότητά μου τού μέλους της Σπίθας. Και στάθηκα δίπλα σου. Και μίλησα για σένα. Κι έγινε το όνειρό μου πραγματικότητα. Και ένιωσα τόσο ολοκληρωμένη και πλήρης με αυτή την ύψιστη τιμή. Τόσο ολοκληρωμένη και πλήρης, που θα μπορούσε ο επίγειος βίος μου, άφοβα, να ολοκληρωθεί την επόμενη μέρα. 

Από τότε μέχρι λίγους μήνες πριν αναληφθείς, έζησα εκπληκτικές στιγμές μαζί σου, συχνά με πολύ γέλιο, και είχα την εξαίσια εμπειρία της συνεργασίας μας. Σ΄ευχαριστώ. 

Με δίδαξες έναν άλλο τρόπο να βλέπω τον Άνθρωπο. Τον τρόπο της αγάπης και της συμπόνιας. Πάντα συναισθάνεσαι το δράμα του κάθε συνανθρώπου σου, ποτέ δεν τον κρίνεις με αρνητικότητα. 

Κοσμικός ιερέας της Ορθοδοξίας, που λειτουργεί στον Ναό του Απόλλωνα και μέγας μύστης. 

Σε κάποια από τις τηλεφωνικές μας συνομιλίες μου είπες: «Νατάσα, πρέπει να καταλάβεις ότι είμαι θνητός». Δεν σου το είπα, αλλά ήταν η πρώτη φορά που διαφώνησα σοβαρά μαζί σου. 

Την απώλειά σου, όχι, δεν θα την ξεπεράσω. Δεν θέλω να την ξεπεράσω. 

Σ' αγαπάω παράφορα. 

Νατάσα
(όπως με φώναζες)

13.9.2021